Cách mạng công nghiệp thứ tư
Theo một báo cáo công nghiệp, đến năm 2020, người ta ước lượng rằng sẽ có 50 tỉ thiết bị được kết nối trên thế giới. Từ điện thoại thông minh, Nhà thông minh, Thành phố thông minh, các thiết bị Nhà bếp thông minh, xe hơi tự lái, xe tải tự lái, bộ giám sát sức khoẻ, cơ xưởng thông minh, robot thông minh v.v. Tổ hợp này của thế giới vật lí và số thức là bản chất cho Cuộc cách mạng công nghiệp thứ tư, một lực mạnh sẽ tác động tới mọi thứ, mọi công ti, và mọi nước. Giá trị thị trường kinh tế của Internet vạn vật (IoT) được ước lượng là từ $11 nghìn tỉ đô là Mĩ (nghìn tỉ, chứ không là tỉ) và nó có thể cung cấp xấp xỉ 12 triệu việc làm mới trên toàn cầu.
Mặc dầu có cạnh tranh giữa các công ti và các nước về thị trường khổng lồ này, chìa khoá để thực hiện thành công IoT là có hệ thống giáo dục mạnh để tạo ra các công nhân có kĩ năng cho cuộc cách mạng công nghệ này. Với ưu thế kinh tế khổng lồ, và việc đột phá nhanh chóng xảy ra ngang qua các ngành công nghiệp, mọi nước đều đang xô vào để nắm lấy cơ hội này vì sợ mất thị trường khổng lồ này. Một nhà phân tích công nghệ viết: “Thị trường IoT có thể lớn hơn việc tổ hợp thị trường PC, thị trường điện thoại di động, và thị trường Internet. Nếu thị trường PC tạo ra Microsoft, thị trường điện thoại di động tạo ra Apple, và thị trường Internet tạo ra Google và Facebook, thì chẳng mấy chốc chúng ta sẽ thấy việc nổi lên của công ti công nghệ lớn nhất trên thế giới. Công ti này là ai và nó tới từ nước nào vẫn là câu hỏi, nhưng cách nhìn thông thường là ai kiểm soát thị trường IoT sẽ kiểm soát cuộc cách mạng công nghiệp thứ tư.”
Chẳng hạn, bằng việc áp dụng IoT vào cơ xưởng, máy móc có thể vận hành và cộng tác với nhau để làm tăng sản xuất chất lượng. Mọi qui trình chế tạo sẽ trở thành thấy được và kiểm soát được bởi máy móc. Việc làm quyết định tự động hoá thời gian thực sẽ cho phép các sản phẩm trao đổi với máy móc để xử lí nhanh hơn, tốt hơn, dựa trên thông tin phân tích học máy. Vài tháng trước đây, là thành viên của tổ các giáo sư robotic, tôi đã tới thăm cơ xưởng xe máy Harley-Davidson nơi mọi máy móc trong dây chuyền lắp ráp được kết nối đầy đủ. Tôi đã thấy hàng trăm robots làm việc và “trao đổi” với robot khác để xây dựng xe máy. Các qui trình chế tạo được đo và phân tích, rồi gửi tới các robots để cho chúng có thể học làm công việc tốt hơn. Một người quản lí bảo tôi rằng những robot này đang làm việc cùng nhau một cách trôi chảy vì tất cả chúng đều có phần mềm trí tuệ nhân tạo, điều cho phép chúng nghĩ, học, và phối hợp công việc để tối thiểu hoá các ngắt quãng. Ngày nay cơ xưởng này có thể xây dựng xe máy mới sau mỗi 86 giây khi so với nhiều ngày hay hơn một tuần trong quá khứ. Tôi hỏi người quản lí: “Điều gì xảy ra cho công nhân lao động?” Ông ấy giải thích: “Nhiều người được đào tạo để là người phát triển phần mềm để lập trình cho robots, một số người được đào tạo để là người phân tích dữ liệu để thu thập và phân tích dữ liệu cơ xưởng để chắc các robots đang làm việc đúng.” Ông ấy giải thích thêm: “Không có công nhân lao động nhưng có các công nhân công nghệ ở đây. Họ kiểm soát các robots và để robots làm hầu hết công việc. Cuộc cách mạng công nghiệp thứ tư đang làm thay đổi hoàn toàn cơ xưởng của chúng tôi.” Người quản lí khác nói: “Mô hình cơ xưởng của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 này đang được sao chép trên khắp thế giới. Nhiều công ti bắt đầu đi theo sự dẫn dắt của chúng tôi, và chẳng bao lâu toàn thể ngành công nghiệp chế tạo sẽ thay đổi.”
Cùng cách nhìn này được chia sẻ trong ngành công nghiệp bán lẻ. Ngày nay phần lớn các cửa hành vật lí đều bị thách thức bởi cửa hàng trực tuyến vì nhiều khách hàng sử dụng điện thoại thông minh để mua bán thay vì tới thăm cửa hàng. Mọi cửa hàng trực tuyến đều dùng phần mềm trí tuệ nhân tạo AI để giám sát việc kiểm website của khách hàng để nhận diện điều họ muốn và đưa ra đề nghị cho họ. Chẳng hạn, Amazon tạo ra Dash Button; một thiết bị đặc biệt được ánh xạ tới các sản phẩm đặc biệt để cho khách hàng có thể nhấn nút và sản phẩm sẽ được chuyển giao cho họ trong vòng vài giờ. Họ cũng có thể dùng Alexa để đặt hàng bất kì cái gì họ muốn bằng tiếng nói, thay vì dùng bàn phím. Ngày nay Amazon là một trong những cửa hàng trực tuyến lớn nhất trên thế giới và Jeff Bezos, người chủ của Amazon là người giầu thứ hai trên trái đất, chỉ sau Bill Gates. Một nhà phân tích công nghiệp viết: “Amazon có viễn kiến rõ ràng và năng lực lãnh đạo của họ để biết cách tận dụng ưu thế của công nghệ mới. Họ chấp thuận công nghệ mới rất nhanh chóng. Chẳng bao lâu công ti này sẽ cất cánh là một trong những công ti công nghệ lớn nhất trên trái đất.”
Cuộc cách mạng công nghiệp thứ tư sẽ buộc mọi người, mọi công ti, và mọi nước phải nhìn vào trong hệ thống giáo dục của họ và hỏi: “Giáo dục hiện thời có thích hợp cho cuộc cách mạng này không, điều sẽ làm thay đổi mọi thứ? Hệ thống giáo dục hiện thời có chuẩn bị cho học sinh các tri thức và kĩ năng cho cuộc cách mạng này không? Học sinh có thể có được kĩ năng đúng ở đâu để đáp ứng cho nhu cầu của Cuộc cách mạng công nghiệp thứ tư này? Có nhiều ý kiến khác nhau trong các giáo sư liên quan tới cuộc cách mạng công nghiệp thứ tư, đặc biệt ở các nước mà cách nhìn truyền thống vẫn còn chi phối. Nhiều người không thấy sự khẩn thiết hay vẫn có thái độ “đợi xem sao” thay vì làm những thay đổi cần thiết. Câu hỏi là điều gì sẽ xảy ra đó trong vài năm tới?
Tác phẩm, tác giả, nguồn
- Tác phẩm: Xu hướng khoa học công nghệ toàn cầu
- Nguồn: Blog của giáo sư John Vu, Carnegie Mellon University.
- Wiki hóa: https://kipkis.com
