Đột phá công nghệ
Nếu bạn nghĩ Trí tuệ nhân tạo (AI) chỉ cướp mất việc làm của công nhân lao động trong dây chuyền lắp ráp trong các cơ xưởng thì bạn có thể phải xem xét lại quan điểm của bạn. Ngày nay công nghệ AI đang đạt tới tiến bộ lớn và một số công nghệ đang làm việc tốt hơn con người trong các khu vực như bán hàng, tiếp thị, tiếp tân và dịch vụ v.v.
Chẳng hạn, nhiều nhà bán xe đã dùng công nghệ AI để phân tích số bán và đặt giá bán nhanh hơn bất kì người quản lí bán hàng nào có thể làm. Và AI đã được dùng để phát triển các chiến lược tiếp thị cho nhiều công ti trực tuyến và gửi email cho khách hàng nhân các sự kiện bán đặc biệt trong vòng vài phút trong khi một tổ nhiều người quản lí tiếp thị làm cùng điều đó trong mười lăm ngày. Ngày nay điện thoại tự động và hệ thống lập lịch đã thay thế cho việc làm của người tiếp tân. Nếu bạn đi tới một số công ti, bạn sẽ không thấy người tiếp tân nào nhưng mọi cuộc họp, và các chỉ dẫn có thể được tải xuống điện thoại di động của bạn cho nên bạn cứ việc tuân theo tiếng nói của robot qua điện thoại của bạn và đi tới chỗ họp. Nếu bạn đi tới cửa hàng để mua cái gì đó, bạn có thể không thấy người bán hàng hay người thu ngân vì những cửa hàng này đã dùng tự động hoá trí tuệ nhân tạo để nhận diện điều bạn mua và tính tiền thẳng vào tài khoản điện thoại. Bạn chỉ việc lấy thứ bạn cần và bước ra. Amazon là cửa hàng đầu tiên đã dùng công nghệ này và nhiều cửa hàng đang làm theo điều đó. Hiện thời, trên năm nghìn cửa hàng ở Mĩ và châu Âu đang thực hiện công nghệ này. Một người chủ cửa hàng giải thích: “Tôi đã đầu tư trên một triệu đô la vào công nghệ này những đã giảm được chi phí lao động trên ba triệu đô la trong năm đầu tiên. Nếu tôi tiếp tục, tôi có thể tăng lợi nhuận của tôi lên 500% trong ba năm tới. Công nghệ AI là tuyệt vời.” Ông ấy không nhắc tới bao nhiêu công nhân ông ấy đã sa thải và điều gì xảy ra cho họ.
Nhiều người điều hành công ti tin rằng AI là bản chất cho Cách mạng công nghiệp thứ tư và đã đầu tư vài nghìn tỉ đô là vào công nghệ AI. Tin xấu là AI sẽ loại bỏ hoàn toàn nhiều việc làm thủ công và có thể đẩy hàng triệu công nhân vào hàng người thất nghiệp. Tin tốt là nó sẽ mở ra nhiều việc làm mới cho những người đang làm việc trong khu vực AI, đặc biệt những người tốt nghiệp đại học trong Khoa học máy tính và Kĩ nghệ phần mềm. Tất nhiên, một số việc làm sẽ không bị thay thế hoàn toàn, nếu công nhân sẵn lòng học những điều mới và điều chỉnh công việc của họ theo công nghệ mới. Nhiều công nhân hỏi: “Công nghệ có lấy đi việc làm của tôi không?” câu trả lời là chừng nào bạn còn tích cực học những điều mới, đặc biệt trong khu vực công nghệ, bạn có thể có khả năng duy trì việc làm. Tuy nhiên, bạn sẽ cần học và liên tục học để bắt kịp với thay đổi công nghệ. Theo nhiều khảo cứu, 75% việc làm hiện thời, đặc biệt việc lao động thủ công và việc văn phòng thường lệ sẽ bị thay thế bởi tự động hoá và Trí tuệ nhân tạo trong mười năm tới.
Là người nghiên cứu và giáo sư trong lĩnh vực này, tôi tin các công nghệ tiên tiến là con dao hai lưỡi, nó có thể cải tiến cuộc sống của mọi người nhưng nó cũng có thể tạo ra bất bình đẳng lớn và đảo lộn xã hội. Công nghệ có thể giúp chữa bệnh, cải tiến sức khoẻ và tuổi thọ nhưng những công nghệ này cũng có thể tạo ra những vấn đề nghiêm trọng như mất việc làm và thất nghiệp cho nhiều người. Trong khi các nước đã phát triển có thể tận hưởng những cơ hội của các công nghệ mới mà có thể giúp bài trừ bệnh tật và tự động hoá nhiều nhiệm vụ, nhiều nước đang phát triển sẽ không có khả năng thu được ích lợi của những công nghệ này làm nảy sinh thất nghiệp cao và đảo lộn xã hội vì họ không có truy nhập vào giáo dục hiện đại, điều là bản chất để giúp cho họ chấp nhận các công nghệ này.
Tôi tin với giáo dục, đào tạo và lãnh đạo đúng, một số nước đang phát triển có thể vượt qua chướng ngại này và nhảy thẳng vào chấp nhận công nghệ mới một cách nhanh chóng. Các nước đang phát triển có thể thực hiện được việc đào tạo nhanh chóng người của họ về những công nghệ mới và bắt kịp các nước đã phát triển. Tại sao điều đó là có thể? Vì tôi đã thấy nhiều nước đang phát triển bỏ qua điện thoại có dây và đi thẳng vào điện thoại di động. Điều đó là có thể vì một số nước đang phát triển đã bỏ qua các tuyến dây điện mà đi thẳng vào năng lượng mặt trời. Vậy thì cũng có thể thay đổi hệ thống giáo dục hiện thời một cách nhanh chóng và chấp nhận hệ thống mới hội tụ vào Khoa học, Công nghệ, Kĩ nghệ và Toán học (STEM).
Vài tháng trước, nhiều học sinh nói với tôi: “Không thể nào thay đổi được hệ thống giáo dục của chúng em, chúng em đã nói về điều đó trong nhiều năm mà chẳng cái gì thay đổi. Là học sinh, chúng em bất lực.” Tôi bảo họ: “Các em chịu trách nhiệm cho giáo dục riêng của các em. Nếu nhà trường không dạy các em thì tìm cách khác để học bất kì cái gì các em cần. Đừng ngồi đó và chờ đợi, phải chủ động trong việc học riêng của các em, sau rốt, đó là nghề nghiệp của các em và tương lai của các em. Các em nghĩ xem tại sao nhiều người trong chúng ta đang tham gia vào các môn học trong các môn học trực tuyến mở cho đại chúng (MOOCs)? Tại sao nhiều người trong chúng ta đang phát triển website dạy kèm? Cơ hội học có đó cho bất kì người nào muốn học đều có thể học được. Ngày nay, đào tạo về những công nghệ mới nhất như AI, Học máy, Tự động hoá là sẵn có trực tuyến. Mọi điều các em cần làm là truy nhập và học mà không phải trả tiền gì cả. Là học sinh, các em phải phát triển thái độ học cả đời và tìm mọi phương tiện có thể để học theo cách riêng của các em, không phụ thuộc vào hệ thống giáo dục, nếu hệ thống giáo dục không đáp ứng cho nhu cầu của các em. Các em còn trẻ, các em phải chủ động, đừng thụ động vì cơ hội việc làm không chờ đợi.”
English version
Tác phẩm, tác giả, nguồn
- Tác phẩm: Lời khuyên cho sinh viên
- Nguồn: Blog của giáo sư John Vu, Carnegie Mellon University.
- Wiki hóa: https://kipkis.com
