Việc làm cũ, việc làm mới
Trong vài tuần qua, gần như mọi báo chí ở Mĩ và châu Âu đều hội tụ vào một vấn đề: Việc làm và thất nghiệp. Nhiều người đổ lỗi việc đó cho toàn cầu hoá và khoán ngoài nơi các nước chi phí thấp lấy đi việc làm từ các nước phương tây. Nguyên nhân chính không chỉ là toàn cầu hoá, nơi mọi sự có thể được tái định vị qua các biên giới mà còn bởi tiến bộ của công nghệ đang thay thế lao động bằng máy móc.
Trong quá khứ, công nhân với giáo dục trung học có thể kiếm được việc làm trung bình, và kiếm được lương trung bình. Ngày nay, phần lớn việc làm yêu cầu giáo dục đại học với kĩ năng chuyên môn. Trong chuyển đổi này, nhiều người bị lạc lối và rơi thành nạn nhân của thay đổi trong thị trường việc làm. Nhiều người hi vọng rằng chính phủ có thể làm cái gì đó để giúp đỡ. Nhiều chính khách đã đưa ra lời hứa chỉ để thắng bầu cử. Tuy nhiên, họ không thể làm được mấy gì vấn đề không trong kiểm soát của họ. Nếu chúng ta nhìn lại vào việc dịch chuyển từ thời đại nông nghiệp sang thời đại công nghiệp, có nhiều người, phần lớn nông dân là nạn nhân. Họ mất nông trại, đất đai, cách kiếm sống tốt vì họ không được chuẩn bị cho dịch chuyển này. Họ đã không có thông tin hay được cảnh báo cho nên đó đã là điều ngạc nhiên lớn. Tình huống ngày nay là khác bởi vì có nhiều thông tin và cảnh báo nhưng nhiều người từ chối tin vào nó. Chừng nào họ vẫn còn việc làm, họ không lo nghĩ. Nếu điều xấu xảy ra, họ đổ lỗi nó vào cái gì đó khác. Tuy nhiên, thanh niên phải biết tốt hơn. Họ có truy nhập vào nhiều thông tin cho nên họ có thể ra quyết định đúng.
Không may, nhiều người không chú ý, họ chỉ dùng công nghệ để giải trí như trò chơi video, nhạc và đi theo thời thượng mới nhất.
Ngày nay các công ty đang dịch chuyển từ thời đại công nghiệp sang thời đại thông tin nơi các hệ thống robot có thể thay thế con người, phần mềm tự động có thể làm cho mọi sự xảy ra nhanh hơn. Giá của những công nghệ này là rẻ hơn mọi năm làm cho chúng thành đảm đương được cho mọi người. Chính công nghệ phá huỷ "việc làm cũ" và tạo ra "việc làm mới" nhưng mọi người vẫn chưa nhận ra điều đó. Theo một khảo cứu công nghiệp: "Từ năm 2000, các cơ xưởng đã sa thải nhiều công nhân và đã tạo ra số lượng thất nghiệp khổng lồ nhưng những việc làm mới có thể không được tạo ra đủ nhanh để làm cân bằng nó. Do tự động hoá, nhiều cơ xưởng hiệu quả tới mức ngành công nghiệp đóng một phần ba cơ xưởng hiện có của họ mà vẫn có cái ra tốt hơn và có lợi nhuận. Tất nhiên khi cơ xưởng đóng cửa, hàng triệu việc làm bị mất mãi mãi.
Mặc cho điều chính phủ và chính khách nói, nhiều "việc làm cũ" sẽ không bao giờ quay lại. Khi việc tự động hoá cơ xưởng được hoàn tất, nhiều việc làm đã được khoán ngoài cho các nước chi phí thấp cũng sẽ mất đi nữa. Ngày nay công nghệ đã thay thế nhiều thứ, kể cả con người. Để tôi cho bạn một ví dụ đơn giản. Tháng trước, tôi vào một nhà hàng ở Boston. Thay vì có ai đó tới bàn tôi nhận đặt món, nhà hàng có các máy iPad được đặt trên mọi bàn. Khách hàng có thể chọn từ menu với nhưng tranh đẹp trên iPads và đặt thức ăn trực tiếp. Khách hàng cũng trả tiền trực tiếp dùng thẻ tín dụng trên iPads. Chỉ những người làm việc trong nhà hàng đó là người nấu ăn trong bếp và người đem thức ăn tới bàn của bạn. Người chủ bảo tôi: “Mấy tháng trước, tôi cần 25 công nhân, bây giờ tôi chỉ cần 10 người. Tôi tiết kiệm được nhiều tiền. Tôi đã đầu tư vào iPads và phần mềm nhưng trong vài tháng, tôi hoà vốn và bây giờ được lợi nhuận từ nó. Với tự động hoá, tôi không phải giải quyết việc thuê người, đào tạo, sa thải công nhân. Tôi cũng không cần lo nghĩ về thủ quĩ và tính tiền vì khách hàng trả tiền trực tiếp bằng việc dùng thẻ tín dụng và thanh toán đi thẳng vào ngân hàng của tôi. Ông ta cười: “Không cần kế toán”.
Quãng một nửa cơ xưởng ở các nước phương tây bây giờ dùng robots, đặc biệt ngành công nghiệp nặng nơi những robot này làm việc 24 giờ không nghỉ và năng suất đã tăng lên vài lần tốt hơn trước đây. Một người quản lí nói: “Chúng tôi thường có nhiều nghìn công nhân nhưng bây giờ chúng tôi chỉ cần vài trăm. Phần lớn vận hành trang thiết bị nhẹ và kiểm soát các robot này. Nếu mọi cơ xưởng đều được tự động hoá đầy đủ, vài trăm triệu việc làm sẽ mất đi qua đêm. Tất nhiên, sẽ có hàng triệu việc làm mới được tạo ra nhưng chúng yêu cầu tri thức và kĩ năng hoàn toàn khác. Tôi tin chúng tôi có thể hoàn thành việc dịch chuyển này trong mười năm tới.” Tôi hỏi ông ấy: “Điều gì xảy ra cho công nhân?” Ông ấy nói: “Điều đó không phải là vấn đề của tôi; công ty của tôi không phải là tổ chức từ thiện. Nếu họ không có kĩ năng, họ sẽ không có việc làm, điều đó là đơn giản.”
Trong thế giới thay đổi nhanh chóng này, một điều chúng ta biết chắc là việc làm tương lai sẽ yêu cầu công nhân có giáo dục hơn và kĩ năng tốt hơn. Việc làm cũ mất đi và không bao giờ quay lại nhưng việc làm mới sẽ được tạo ra. Những điều chúng ta cần là có viễn kiến về tương lai và chắc rằng thế hệ trẻ của chúng ta truy nhập được vào giáo dục tốt nhất có thể được.
Tác phẩm, tác giả, nguồn
- Tác phẩm: Xu hướng khoa học công nghệ toàn cầu
- Nguồn: Blog của giáo sư John Vu, Carnegie Mellon University.
- Wiki hóa: https://kipkis.com
