Kĩ năng duy nhất bạn cần/2
Một sinh viên hỏi tôi: “Em cần kĩ năng nào để học để thành công trong thời đại thông tin này?” Tôi biết rằng sinh viên này đang quan tâm tới việc kiếm việc làm, xây dựng nghề nghiệp, và chuẩn bị cho tương lai. Tôi đã nhận được kiểu câu hỏi này mọi lúc vì sinh viên muốn biết họ nên học các ngôn ngữ lập trình nào hay họ nên biết công nghệ nào khi họ đang học trong trường.
Tôi thường bảo họ: “Ngôn ngữ lập trình sẽ thay đổi. Vài năm trước, FORTRAN đã là ngôn ngữ chính; ngày nay chẳng ai nói về nó nữa. Không lâu trước đây, Pascal và C đã là những ngôn ngữ được dạy trong mọi đại học; ngày nay Java và Python là ngôn ngữ thông thường nhưng ai biết cái gì sẽ xảy ra trong năm năm nữa? Công nghệ cũng thay đổi, năm mươi năm trước, máy khung chính (máy tính lớn) đã là máy tính thế rồi Máy tính Cá nhân (PC) tới và đã làm thay đổi mọi thứ. Ba năm trước, máy tính bảng đã thay thế các máy PC, nhưng bây giờ nhiều thứ có thể được làm bằng việc dùng điện thoại thông minh. Mọi thứ sẽ thay đổi và thường nhanh hơn là bạn có thể tưởng tượng. Nhưng có một thứ sẽ không bao giờ thay đổi, và điều bạn cần là kĩ năng "không bao giờ dừng học.”
Sinh viên này cãi lại: “Thầy nói thì dễ vì thầy là giáo sư. Thầy muốn chúng em học, nhưng chúng em cần những chuyên môn cụ thể để chúng em có thể hội tụ nỗ lực. Chúng em có nên học Hadoop hay Spark không? Hay chúng em nên học R hay Swift? Chúng em cần kĩ năng nào để có được việc làm tốt?"
Tôi giải thích: “Nếu các em hội tụ vào các kĩ năng chuyên môn, các em trở thành thiên lệch về điều đó. Các em sẽ trở thành chuyên viên trong kĩ năng xác định, nhưng khi mọi sự thay đổi, kĩ năng của em bị lỗi thời thì em sẽ làm gì? Em phải hội tụ vào việc là "người học cả đời" nơi em sẽ học bất kì cái gì tới, và duy nhất kĩ năng đó em cần mới giải quyết các vấn đề. Để sống còn trong thời đại thay đổi nhanh chóng này, em cần biết cách giải quyết vấn đề. Không thành vấn đề em dùng ngôn ngữ lập trình nào; không thành vấn đề em áp dụng công nghệ nào, chừng nào em vẫn có thể giải quyết được vấn đề thì em sẽ làm tốt.”
Vấn đề là điều mọi người giải quyết tại công việc mọi ngày. Chúng có thể có tính kĩ thuật hay phi kĩ thuật, chúng có thể lớn hay nhỏ, đơn giản hay phức tạp, dễ dàng hay khó khăn nhưng bạn phải tìm ra cách để giải chúng. Là người giải quyết vấn đề giỏi là quan trọng cho thành công nghề nghiệp của bạn. Chẳng hạn, bạn học giải quyết các vấn đề trong môn toán học của tôi bằng việc dùng logic và các công thức. Bạn học giải quyết vấn đề trong lớp máy tính của tôi bằng việc dùng ngôn ngữ lập trình và thuật toán. Các ngôn ngữ máy tính mà bạn học, các công nghệ mà bạn dùng chỉ là những công cụ giúp bạn giải quyết vấn đề. Công cụ thay đổi theo thời gian, nhưng việc học sẽ ở lại cùng bạn với phần còn lại của đời bạn và có kĩ năng học cả đời sẽ giúp bạn học công cụ mới về giải quyết các vấn đề.
Để giải quyết vấn đề, bạn cần hiểu vấn đề trước hết, nếu không biết rõ nó bạn không thể giải được nó. Chìa khoá là đảm bảo rằng bạn hội tụ vào vấn đề thực, không vào triệu chứng. Chẳng hạn, nếu tổ dự án của bạn không làm việc tốt, bạn nghĩ vấn đề là với người nào đó, và bạn đổ lỗi cho người đó. Tuy nhiên nếu bạn nhìn một cách cẩn thận, vấn đề thực có thể là lịch biểu không hợp lí mà người đó đã không có đủ thời gian để làm việc. Bạn cần biết nguyên nhân thay vì triệu chứng và lí do tại sao vấn đề đã xuất hiện. Nếu bạn biết nguyên nhân của vấn đề, bạn có thể đi tới giải pháp.
Nếu vấn đề là phức tạp, bạn có thể cần tổ cùng làm việc để đi tới nhiều phương án trước khi lựa chọn giải pháp tốt nhất. Bạn có thể dùng kĩ thuật "động não tập thể" và khuyến khích các thành viên tổ gợi ý các ý tưởng của họ để giải quyết vấn đề. Trong phiên động não tập thể, mọi ý tưởng đều là tốt khi bạn mở ra mọi khả năng giải quyết vấn đề. Bằng việc để cho mọi thành viên tổ làm việc cùng nhau, bạn có thể tạo ra các giải pháp triệt để mà riêng một người có thể thậm chí không tưởng tượng được. Nó cũng khuyến khích mọi người tham gia giải quyết vấn đề vì họ cung cấp cái vào trong việc phát triển chúng.
Ở trường, sinh viên học nhiều điều, một số hữu dụng, nhưng tất cả chúng là nền tảng giúp cho sinh viên giải quyết vấn đề thực trong cuộc đời họ. Một số trong những điều này sẽ thay đổi theo thời gian, nhưng "kĩ năng học" mà họ đã phát triển sẽ không bao giờ thay đổi. Chừng nào họ còn sẵn lòng học, và tiếp tục học, họ sẽ làm tốt. Việc học không bao giờ nên dừng lại.
English version
Tác phẩm, tác giả, nguồn
- Tác phẩm: Lời khuyên cho sinh viên
- Nguồn: Blog của giáo sư John Vu, Carnegie Mellon University.
- Wiki hóa: https://kipkis.com
