Đối thoại về việc đọc
Tuần trước, tôi có cuộc đối thoại thú vị với Mike Shahan, một giáo sư văn học. Ông ấy nói: “Mặc đầu chúng ta đang sống trong thời đại thông tin nơi nhiều thứ là sẵn có trên Internet nhưng ngày càng ít sinh viên phát triển kĩ năng đọc tốt. Nhiều người ưa thích đọc các bài báo tạp chí ngắn, hay đọc Facebook hay Tweeter và suy nghĩ của họ bị nông dần, và ít người có thể hiếu hay đánh giá cuốn sách hay. Ngày nay thói quen đọc hàng ngày của sinh viên đại học dồn trọng tâm vào Tweets, Facebook, và các tin thời sự về các bộ phim và ngôi sao âm nhạc, cho nên họ bỏ lỡ ích lợi thực của việc đọc.”
Tôi đồng ý: “Anh đúng đấy, một số sinh viên có thể không có khả năng giải thích các khái niệm cơ bản, nhưng họ thạo nói về tin tức các ngôi sao điện ảnh nổi tiếng, nhưng đó là vấn đề của phương tiện truyền thông xã hội và tiến bộ của công nghệ. Sinh viên đang đọc nhiều thứ nhưng không nghĩ mấy, họ không thể nghĩ đủ sâu để phát triển “tư duy hiểu thấu.” Và nhiều người có thể không phát triển được kĩ năng tư duy phê phán để thăng tiến trong nghề nghiệp. Nhưng làm sao chúng ta làm cho các sinh viên này đọc nhiều hơn được?”
Mike giải thích: “Việc đọc là thói quen phải được phát triển từ sớm. Đặc biệt cho trẻ em tuổi từ 3 tới 8 vì đó là lúc bộ não của chúng đang phát triển nhanh. Ngày nay không nhiều gia đình khuyến khích con cái họ đọc mà thay vào đó là mua cho chúng trò chơi video hay điện thoại thông minh và hi vọng rằng chúng biết về công nghệ. Đó là sai lầm vì, không có hiểu biết cơ bản như việc đọc và nghĩ, những trò chơi video “không cần động não” này sẽ gây ra nhiều hại hơn. Thay vì mua trò chơi video, tôi nghĩ phụ huynh nên mua sách cho con họ và việc đọc những sách này cùng với chúng trên cơ sở hàng ngày để khuyến khích thói quen đọc tốt. Nếu trẻ nhỏ không phát triển kĩ năng đọc trong cuộc sống, chúng sẽ không đọc nhiều khi lớn lên. Ngày nay anh có thể thấy nhiều sinh viên đại học có thói quen đọc rất tệ. Vì tôi dạy văn học, cho nên tôi biết nhiều người thậm chí không thể đọc xong được cuốn sách 100 trang. Có các khảo cứu y học thấy những người đã không đọc nhiều thường hay bị chứng tâm thần và mất trí vào lúc họ tới tuổi 50 vì não của họ không đủ tích cực. Não tương tự như cơ bắp yêu cầu luyện tập để giữ cho nó mạnh khoẻ. Tôi lo nghĩ rằng chẳng bao lâu chúng ta sẽ có nhiều người bị mất trí nếu họ không thay đổi thói quen đọc của họ.”
Tôi bảo anh ấy: “Anh quan tâm tới bệnh tật, nhưng tôi lo nghĩ về tri thức. Ngày nay thông tin thay đổi nhanh chóng điều yêu cầu việc đọc, phân tích, suy nghĩ, làm quyết định và giải quyết vấn đề nhiều hơn. Mọi thứ sinh viên đọc sẽ cho họ nhiều thông tin hơn vì họ cần có tri thức rộng hơn để giải quyết bất kì vấn đề nào họ đối diện. Họ càng đọc nhiều, họ càng thu được nhiều tri thức, và họ sẽ có khả năng hiểu rõ ràng, suy nghĩ sâu sắc và phát triển việc làm quyết định tốt hơn. Có tri thức rộng hơn là có giá trị cho bất kì nghề nào. Những người đọc tốt, nói giỏi, và thông thái về đa dạng chủ đề từ văn học, lịch sử, khoa học tới các biến cố kinh tế và toàn cầu có xu hướng được thăng cấp nhanh hơn những người có tri thức giới hạn.”
Mike đồng ý: “Anh đúng đấy, việc đọc phát triển kĩ năng tư duy phân tích tốt hơn. Khi sinh viên đọc tác phẩm văn học, họ hội tụ vào chi tiết, đi theo tình tiết, xác định nhân vật, và hình thành ý kiến. Họ chú ý nhiều hơn nếu câu chuyện diễn ra mạch lạc, và các nhân vật được phát triển đúng. Họ thảo luận về cuốn sách đó với bạn bè và phát biểu ý kiến của họ và làm cho nhiều người đọc. Khi họ đọc sách, mọi chú ý của họ đều hội tụ vào câu chuyện, nhiều thứ của thế giới nhạt nhoà đi khi họ tự nhấn mình vào trong câu chuyện và họ có thể thảnh thơi và tận hưởng khoảnh khắc đó. Nhưng làm sao anh làm cho sinh viên của anh đọc được sách công nghệ?
Tôi nói với anh ấy: “Tôi yêu cầu sinh viên của tôi đọc các bài báo công nghệ TRƯỚC KHI họ tới lớp. Tôi thường cho những câu hỏi ngắn về việc đọc tài liệu lúc bắt đầu lớp. Nếu họ đọc, họ sẽ làm tốt, nếu họ không đọc, họ sẽ bị điểm thấp. Tôi bao giờ cũng bắt đầu với vài bài báo ngắn lúc bắt đầu, quãng hai tới bốn trang. Khi thời gian trôi đi trong học kì, tôi thêm những bài dài hơn mỗi tuần. Trong tháng cuối trước khi kết thúc năm học, tôi yêu cầu họ đọc toàn bộ cuốn sách và viết bài báo, ít nhất mười lăm trang để phát biểu ý kiến của họ về cuốn sách đó. Phần lớn sinh viên không thích điều đó khi họ bắt đầu, nhưng sau vài tháng, nhiều người quen với nó và làm tốt. Tuy nhiên, khi họ làm việc trong công nghiệp, nhiều người đã viết thư lại và cám ơn tôi về mọi việc đọc được yêu cầu, vì nó mở rộng tri thức của họ và giúp họ thăng tiến trong nghề nghiệp của họ.”
Mike ngạc nhiên: “Tôi cũng yêu cầu sinh viên đọc sách văn học nữa, nhưng gặp khó khăn trong việc ép họ đọc. Nhiều người không bao giờ hoàn thành cuốn sách được phân công và đã không làm tốt trong bài luận viết. Tôi ngạc nhiên là sinh viên của anh lại làm tốt.”
Tôi giải thích: “Khó làm cho sinh viên đọc điều họ không thích. Anh dạy văn học, anh phải lựa chọn những sách văn học nào đó hấp dẫn cho sinh viên. Một số sinh viên thích văn học cổ điển, số khác thích thơ ca, một số ưa thích tiểu sử hay tiểu thuyết lãng mạn, v.v. Thay vì cho họ chỉ một kiểu sách để đọc, anh nên cho họ chọn lựa để chọn từ một danh sách các sách đa dạng mà anh đã làm ra. Chìa khoá là làm cho họ đọc nhiều hơn và thích thú với sách đó.”
Mike hỏi: “Vậy anh phân công loại sách nào cho sinh viên của anh? Anh chọn sách công nghệ thế nào?”
Tôi giải thích: “Từng tuần, tôi đều phân công hai bài báo công nghệ và một bài toàn cầu cho họ đọc. Những bài báo này phải có liên quan tới nhau. Chẳng hạn, khi họ học về công nghệ, họ phải đọc về phần cứng và phần mềm cũng như giao diện người và máy tính. Khi họ học về dữ liệu lớn, họ phải đọc về Hadoop và Non-SQL nhưng đồng thời đọc bài báo về cách dữ liệu lớn được dùng trong doanh nghiệp hay tài chính, hay cách nó làm biến đổi công nghiệp. Việc đọc của tôi được tập trung vào tri thức mà họ cần để cho họ có thể áp dụng, không phải là chủ đề lí thuyết khô khan. Sau khi đọc, sinh viên phải thảo luận chủ đề này trong lớp để hình thành nên ý kiến nào đó rồi tranh cãi với những người khác để phát triển tri thức sâu hơn. Tôi tin bất kì ai có thể đọc ba bài báo công nghệ mỗi tuần, trong vòng ba tháng người đó sẽ phát triển mối quan tâm trong công nghệ. Nhiều sinh viên tham dự lớp của tôi không chắc liệu họ có thể thành công hay không trong lĩnh vực công nghệ. Sau vài tháng đọc các bài báo công nghệ để mở rộng tri thức của họ, phần lớn bảo tôi rằng họ thích điều họ đã học và cuối cùng đã học tốt trong lĩnh vực công nghệ. Lí thuyết của tôi là “Nếu bạn muốn học cái gì đó, giữ việc đọc về nó diễn ra liên tục.” Tất nhiên, để khuyến khích sinh viên học trong bất kì lĩnh vực nào, chúng ta cần bắt đầu với việc làm cho họ quan tâm tới nó. Cách tốt nhất là bắt đầu với việc đọc. Tôi thích lời trích của Benjamin Franklin: “Nói cho tôi kiểu sách bạn đọc, và tôi có thể nói bạn là loại người nào.” Cho nên tôi dùng cách tiếp cận đó trong lớp của tôi và yêu cầu họ đọc nhiều hơn về công nghệ.”
Tác phẩm, tác giả, nguồn
- Tác phẩm: Lời khuyên về giảng dạy dành cho giáo viên
- Nguồn: Blog của giáo sư John Vu, Carnegie Mellon University.
- Wiki hóa: https://kipkis.com
