Cách chuẩn bị cho lĩnh vực khoa học và công nghệ
Ngày nay giáo dục đại học không còn là thứ xa hoa mà là sự cần thiết. Khó mà kiếm được việc làm tốt nếu bạn không vào đại học. Có nhiều cơ hội việc làm hơn ở mọi nước nhưng điều đó còn tuỳ vào lĩnh vực học tập của bạn và trường nào bạn tốt nghiệp ra. Có khác biệt về lương giữa các sinh viên học về Khoa học, Công nghệ, Kĩ nghệ và Toán học (STEM) và sinh viên tốt nghiệp trong Nghệ thuật, Sân khấu, Lịch sử, Văn học, hay nghiên cứu xã hội. Có khác biệt về lương giữa những sinh viên tham dự các đại học hàng đầu và các sinh viên vào các đại học ít nổi tiếng. Để đảm bảo rằng bạn sẽ có nghề nghiệp tốt trong tương lai, việc chọn lĩnh vực học tập trong các đại học tốt là rất quan trọng.
Khi lần đầu tiên tôi dạy ở Ấn Độ năm 2004, sinh viên ở đó nói cho tôi một câu phổ biến: “Không đại học, không hẹn hò; Không có bằng CNTT, không hôn nhân.” Vào lúc đó tôi đã cười nhưng sau khi suy nghĩ, tôi thấy nó logic. Đầu tiên, nếu bạn không vào đại học, bạn không có tương lai tốt; và không cô gái nào sẽ hẹn hò với người không có tương lai. Thứ hai, vì CNTT là việc làm tốt nhất ở Ấn Độ, không cô gái nào sẽ lấy bạn nếu bạn không có việc làm tốt. Điều này diễn tả việc vào đại học là quan trọng thế nào vì nó là chìa khoá cho hẹn hò với một cô gái, kiếm được việc làm trong CNTT, và cũng có được hôn nhân. Các sinh viên cũng bảo tôi rằng điều đầu tiên các bậc phụ huynh Ấn Độ thường yêu cầu một người muốn đi chơi với con gái họ là anh ta vào đại học nào. Các đại học hàng đầu như Viện Công nghệ Ấn Độ có nghĩa là người vào là thông minh và có tương lai tốt; nhưng nếu người đó học về CNTT, tương lai của người đó được đảm bảo.
Ngày nay có nhiều cơ hội việc làm hơn trong STEM vì toàn thế giới đang dịch chuyển từ Thời đại Công nghiệp sang Thời đại Thông tin nơi công nghệ chi phối mọi thứ. Khi thế giới càng toàn cầu hoá và được kết nối hơn, công nghệ đang tạo ra nhiều cơ hội việc làm hơn, tri thức và kĩ năng đang trở thành tài sản then chốt thay cho vốn. Trong thời đại công nghiệp, vốn là quan trọng để xây dựng doanh nghiệp và sản phẩm chế tạo dùng các tài nguyên thiên nhiên như dầu, khí và khoáng sản. Nhưng với công nghệ, mọi thứ thay đổi, vì phát kiến là sản phẩm của sức mạnh bộ não. Trong thời đại Công nghiệp, người giầu nhất là người kiểm soát tài chính, ngân hàng (vốn) và tài nguyên tự nhiên (dầu, khí, khoáng sản) hay chế tạo (ô tô, động cơ, máy móc v.v.). Nhưng ngày nay người giầu nhất hầu hết trong khu vực công nghệ (phần cứng, phần mềm, viễn thông v.v.) Tất cả trong số họ (Bill Gates, Steve Jobs, Mark Zuckerberg v.v.) đều xây dựng công ty dựa trên tri thức công nghệ từ những chỗ khiêm tốn với ít tiền (trong ga ra hay kí túc xá đại học.)
Khi tôi dạy về STEM ở châu Á, mọi người thường đánh đồng điều đó với y tế, nha khoa và dược khoa. Về mặt truyền thống đây là những lĩnh vực lớn để học tập nhưng đây không phải là chọn lựa duy nhất. Có nhiều lĩnh vực tuyệt vời trong khu vực STEM và hiểu cần chọn lĩnh vực nào yêu cầu nghiên cứu nào đó về các cơ hội nghề nghiệp tương lai. Chẳng hạn, khoa học thống kê bảo hiểm, khoa học máy tính, thống kê và phân tích, kĩ nghệ phần mềm, kĩ nghệ điện tử, quản lí hệ thông tin, và công nghệ y tế mới chỉ là vài ví dụ về các lĩnh vực STEM mà có thể dẫn tới các nghề tuyệt hảo. Ngày nay kĩ sư phần mềm có kinh nghiệm có thể làm ra tiền nhiều như các bác sĩ y tế. Người phần mềm, người làm việc cho các công ty khởi nghiệp thành công rồi trở thành các công ty khổng lồ như Google hay Facebook, có thể trở thành triệu phú hay tỉ phú trong vòng vài năm.
Trong nhiều năm dạy ở châu Á, tôi thấy rằng phần lớn các sinh viên đã không có hiểu biết tốt về các lĩnh vực STEM hay về điều đang xảy ra trong công nghiệp. Sinh viên đã không có đủ thông tin để làm quyết định tốt và bố mẹ đã không có tri thức về thị trường việc làm toàn cầu. Đã có nhiều sinh viên đang quan tâm tới các lĩnh vực STEM nhưng không biết cách chuẩn bị. Về căn bản các lĩnh vực STEM yêu cầu sinh viên chuẩn bị sớm. Điều này nghĩa là sinh viên phải có kĩ năng cơ sở mạnh như đọc hiểu, tư duy phê phán và giải quyết vấn đề. Ngày nay học sinh trung học không đọc mấy cho nên họ không phát triển thói quen đọc tốt. Đó là sai lầm! Phần lớn các lĩnh vực STEM đều yêu cầu đọc nhiều, đặc biệt bài đọc khoa học vì có nhiều điều họ cần biết để xây dựng nền tảng vững chắc. Vài năm trước khi tôi ở Trung Quốc, một giáo sư bảo tôi: “Ngày nay thanh niên không thích đọc. Họ sợ đọc sách có vài trăm trang; họ thích đọc sách chuyện tranh như “Japanese Anime” hay sách với nhiều hình. Tư duy của họ không đủ sâu để hiểu các khái niệm sâu sắc. Việc thiếu tư duy sâu đưa tới thất bại trong phát triển tư duy phê phán, điều là bản chất trong khu vực khoa học. Không có tư duy phê phán, họ không thể phát triển được logic tốt để giải quyết vấn đề và phát kiến. Đó là lí do tại sao chúng tôi đã không học tốt trong các lĩnh vực STEM và không thể bắt kịp được với phương Tây. Về căn bản chúng tôi chỉ học sao chép mọi thứ mà không phát triển cái gì.”
Để thành công trong các lĩnh vực STEM, sinh viên phải có nền tảng mạnh trước khi vào đại học. Điều đó nghĩa là họ phải đọc nhiều hơn để phát triển thói quen đọc tốt. Nhưng một mình việc đọc là không đủ tốt. Họ phải đọc sách gây hứng khởi cho họ; sách làm cho họ nghĩ; sách làm cho họ muốn biết,để phát triển tư duy phế phán và logic. Trong lớp của tôi ở Carnegie Mellon, có nhiều sinh viên châu Á. Phần lớn đều có điểm rất tốt ở trung học, điểm kiểm tra cao nhất nhưng nhược điểm then chốt của họ là nhiều người không đọc tốt. Môn “Công nghệ mới trong thế giới toàn cầu” của tôi yêu cầu sinh viên đọc quãng 20 bài báo một tuần hay quãng 150 trang. Sách giáo khoa có 22 chương, mỗi chương quãng 70 trang và sinh viên phải đọc 2 tới 3 chương một tuần hay 200 trang. Điều đó có nghĩa là họ phải đọc 300 tới 350 trang một tuần và hiểu rõ chúng. Vì từng chương đều được xây dựng dựa trên các chương trước, không có tri thức toàn diện, sinh viên có thể không qua được lớp. Sinh viên thường phàn nàn: “Tại sao chúng em phải đọc nhiều trang thế? Thầy có thể tóm tắt nó cho chúng em được không?" Tôi bảo họ: “Khi các em đi làm, các em có bảo người quản lí của các em cho các em ít công việc hơn không? Hay các em có thể bảo khách hàng của các em rằng các em sẽ chỉ viết không quá 100 dòng mã một ngày không?"
Việc đọc là nhược điểm then chốt của nhiều sinh viên ngày nay do ti vi, phim ảnh và Internet. Nhiều thanh niên không thích đọc sách thay vì thế họ ưa thích xem phim hay chơi videogames. Điều họ không nhận ra là phim ảnh, truyền hình và videogames làm cho họ thụ động hơn trong khi sách cho phép họ nghĩ và tưởng tượng tích cực. Trong lúc phần lớn mọi người bị thành người tiêu thụ tiến bộ công nghệ, điều bản chất là sinh viên phải đọc thường xuyên để phát triển thói quen đọc tốt để chuẩn bị cho tương lai. Các lĩnh vực STEM có nhiều thuật ngữ khoa học mới và các khái niệm sâu sắc, không có thói quen đọc tốt sẽ không thể nào hiểu thấu được những thuật ngữ này trong thời gian ngắn. Tôi khuyên rằng các sinh viên, đặc biệt học sinh trung học nên dành ít nhất nửa giờ mỗi ngày cho việc đọ để phơi bản thân họ ra với các phong cách viết khác nhau và học từ vựng mới. Có từ vựng tốt là nền tảng mạnh dẫn tới thói quen đọc vì trong khi đọc sách, đặc biệt các sách khoa học, bạn sẽ được phơi ra cho nhiều từ mới mà bạn có thể không biết. Về căn bản biết sớm nhiều từ sẽ giúp cho bạn vượt qua chướng ngại này. Biết nhiều từ cũng cho phép tự bạn diễn đạt lưu loát hơn do vậy cải tiến kĩ năng trao đổi và kĩ năng trình bày của bạn. Đọc nhiều sách hơn, đặc biệt là những sách yêu cầu bạn nghĩ sâu sẽ làm tăng tính sáng tạo trong não, đặc biệt lúc tuổi trẻ của bạn. Đây là phúc lành vì nó là nền tảng của tư duy phê phán và giúp bạn phát triển kĩ năng giải quyết vấn đề.
Theo một khảo cứu ở đại học Pennsylvania, những sinh viên học tốt trong đại học; những sinh viên có điểm cao nhất trong mọi đại học, tất cả họ đều có một tính cách chung: Tất cả họ đều có thói quen đọc tốt từ hồi còn trẻ. Tác giả, Ts. Stanberry kết luận: “Điều được thừa nhận rõ là những người có tham gia tích cực vào việc đọc đều có điểm cao trong bài thi, thông minh cao hơn, và có tri thức sâu sắc hơn những người không đọc. Việc đọc nâng cao tri thức bằng việc làm cho họ dùng bộ não một cách tích cực và làm cho họ nghĩ nhiều hơn và do đo nâng cao thông minh của họ. Vì sách giúp cải tiến cả trí nhớ và sự tập trung, tôi có thể kết luận rằng việc đọc làm cho dễ học một chủ đề hơn và giữa lại được tri thức đã nhận từ chủ đề, do vậy trực tiếp làm cho sinh viên thông thái hơn và thành công hơn về sau trong đời.”
Các lĩnh vực STEM có thể rất thách thức vì chúng yêu cầu tri thức toàn diện về nhiều thứ. Nhưng thách thức này có thể vượt qua được nếu sinh viên có thói quen đọc tốt. Trong nhiều năm dạy học, tôi thấy rằng những sinh viên không học tốt trong các lớp STEM thường không đọc tốt và có vốn từ nghèo nàn. Họ đã dành nhiều tuần vật lộn với các sách khoa học bằng việc dùng từ điển rồi từ bỏ. Những sinh viên học tốt hiếm khi dùng từ điển, họ đã có nền tảng mạnh và từ vựng phong phú trong đầu họ. Họ hiểu rõ tài liệu và năng nổ học nhiều hơn vì họ sẵn sàng để học. Nếu học sinh trung học hỏi tôi: “Em chuẩn bị vào đại học và học các lĩnh vực STEM thế nào?"Lời cố vấn của tôi là: “Xây dựng thói quen đọc tốt, đọc và đọc nhiều hơn.”
Tác phẩm, tác giả, nguồn
- Tác phẩm: Lời khuyên cho sinh viên
- Nguồn: Blog của giáo sư John Vu, Carnegie Mellon University.
- Wiki hóa: https://kipkis.com
