Lập trình cực đoan

“Nhóm em đang làm một dự án phần mềm theo quy trình eXtreme Programming. Sau khi tham khảo ở một số tài liệu, nhóm em còn mơ hồ về quy trình phát triển cần những bước nào và tài liệu cho từng bước là những tài liệu gì. Mong được giúp đỡ! Em cảm ơn.”

Đáp: Lập trình cực đoan eXtreme Programming (XP) là một phương pháp của cách tiếp cận Agile. Nó chia sẻ cùng các nguyên lí của Agile hội tụ vào phát triển liên tục và đưa ra phần mềm theo từng mảnh nhỏ vào mỗi lúc. Thay vì chuyển giao mọi thứ theo ngày lịch cố định, qui trình XP hội tụ vào chuyển giao phần mềm cho khách hàng từng mảnh khi họ cần nó.

Giống như hầu hết các phương pháp Agile, XP yêu cầu sự tham gia của khách hàng vào trong qui trình này. (Nếu khách hàng của bạn không thể tham gia được, bạn không nên dùng XP). Trong XP, tổ tổ chức công việc của họ dựa trên câu chuyện của người dùng hay vấn đề cần giải quyết dựa trên cái vào của khách hàng. Tổ thường xuyên trao đổi với khách hàng để có cái vào và phản hồi bằng việc kiểm thử phần mềm của họ sớm nhất có thể được.

Bước đầu tiên trong XP là lập kế hoạch nơi tổ thảo luận các yêu cầu với khách hàng và bắt đầu viết câu chuyện của người dùng. (Trong phương pháp XP, cả tổ và khách hàng cùng làm việc với nhau để viết ra mọi thứ mà phần mềm phải làm dựa trên cách nhìn của khách hàng). Từ các câu chuyện của người dùng, tổ bắt đầu phát triển kiểm thử chấp nhận để thẩm tra rằng câu chuyện của người dùng được thực hiện đúng. Tổ cũng bắt đầu lập kế hoạch lịch biểu đưa ra bằng việc làm nhiều đưa ra tăng dần nhỏ. Dự án XP được chia thành nhiều lần lặp nhỏ. (Tương tự như từng chặng nước rút Sprint trong SCRUM). Tổ và khách hàng làm việc cùng nhau để lập kế hoạch cho từng lần lặp.

Với mỗi lần lặp, tổ bắt đầu từng ngày với cuộc họp đứng hàng ngày. Lí do cho từ “đứng” là nó phải ngắn nơi mọi thường thường đứng để nói về điều họ đã làm ngày hôm trước, điều họ lập kế hoạch làm ngày hôm nay và vấn đề gì họ gặp phải. Phần lớn các cuộc họp đứng kéo dài năm tới mười phút để mọi người trong tổ biết về tiến độ của dự án.

Một qui tắc chính của XP là “Kiểm thử trước, viết mã sau.” Trước khi viết mã, người lập trình phải viết kiểm thử đơn vị trước hết. Logic là nếu họ phát triển kiểm thử đơn vị trước hết, họ sẽ ý thức hơn về cách họ viết mã, do đó họ sẽ không phạm nhiều sai lầm và toàn thể dự án sẽ có chất lượng tốt hơn. Theo Ken Beck tác giả của XP, thời gian tổ hợp dành cho việc tạo ra một kiểm thử đơn vị và viết mã là quãng như viết mã trước rồi viết kiểm thử sau. Phát triển kiểm thử đơn vị trước giúp cho người lập trình hiểu cái gì phải được làm vào ngày đó.

Tính năng duy nhất của XP là lập trình cặp đôi. Mọi công việc trong XP đều được thực hiện bởi hai người lập trình làm việc cạnh nhau. Người này viết mã, người kia theo logic viết mã và đoan chắc rằng không có lỗi nào phạm phải. Sau một chốc, họ đổi vai trò. Theo Ken Beck, tác giả của XP, lập trình cặp đôi làm tăng chất lượng phần mềm và có hai người làm việc cùng nhau sẽ thêm nhiều tính năng như hai người làm việc tách rời ngoại trừ rằng điều đó sẽ có chất lượng cao hơn nhiều. Tuy nhiên, tôi thấy rằng đây là kĩ năng khó làm chủ. Nó yêu cầu cả hai người làm việc cùng nhau theo cách cộng tác trên cơ sở bình đẳng. Điều này cũng tạo điều kiện cho nhiều trao đổi hơn giữa những người lập trình vì họ có thể thảo luận nhiều ý tưởng và thử xem cái nào là tốt hơn. Xin lưu ý rằng để lập trình cặp đôi thành công, cả hai người phải có kĩ năng và kinh nghiệm tương đương. Đây KHÔNG phải là kèm cặp hay dạy dỗ nơi người có kinh nghiệm dạy cho người ít kinh nghiệm hơn. Cả hai phải làm việc cùng nhau để đảm bảo rằng công việc được thực hiện theo cách hiệu quả và năng suất nhất. Tôi đã thử kĩ thuật này nhiều lần nhưng không làm tốt. Nhiều người lập trình cũng bảo tôi rằng phải mất thời gian lâu để làm nó tốt.

Vì phần lớn dự án XP đều nhỏ (2 tới 8 người), thời gian để hoàn thành dự án là ngắn (vài tuần tới vài tháng). Giá trị của XP là nó có thể đáp ứng nhu cầu của khách hàng nhanh chóng. Cho dù yêu cầu không được xác định tốt, nó vẫn có thể chuyển giao cái gì đó cho khách hàng theo từng mảnh nhỏ. Nếu khách hàng có thể không biết điều họ cần, vẫn có thể làm dự án XP do bản chất của qui trình lặp và thay đổi nhanh. Mã XP phần lớn có chất lượng cao vì mọi mã đều phải qua kiểm thử đơn vị trước khi nó có thể được đưa ra. Nếu lỗi bị tìm ra, kiểm thử phải được tạo ra và tổ phải làm việc trên nó ngay lập tức để đảm bảo rằng phần mềm được đưa ra có chất lượng cao. Như với mọi cách tiếp cận Agile, XP yêu cầu người lập trình rất có kinh nghiệm để làm việc cùng nhau. Đây không phải là dự án cho người mới bắt đầu vì làm việc tổ, kinh nghiệm, kĩ năng, trao đổi, và cam kết là được cần tới.

Sau đây là các website mà bạn có thể kiểm tra để biết thêm thông tin:

Tác phẩm, tác giả, nguồn

  • Tác phẩm: Quản lý dự án
  • Nguồn: Blog của giáo sư John Vu, Carnegie Mellon University.
  • Wiki hóa: https://kipkis.com

Có thể bạn muốn xem